Laura Catena: Wat er niet goed staat in de krantenkoppen over alcohol en gezondheid

Wijnmaker en arts Laura Catena dat recente anti-alcoholboodschappen zijn gebaseerd op onduidelijke wetenschap en een ideologie die tegen alcoholgebruik is.

Recent berichtgeving over alcohol en gezondheid legt vaak de nadruk op de risico’s, maar laat belangrijke nuances achterwege, aldus Laura Catena, arts en wijnmaker. Ze stelt dat uitspraken zoals die van de WHO, dat geen enkele hoeveelheid alcohol veilig is, de complexe wetenschap over matig alcoholgebruik verkeerd weergeven. Onderzoek toont namelijk aan dat matig alcoholgebruik – zoals één tot twee glazen wijn per dag – kan bijdragen aan gezondheidsvoordelen, zoals een lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes en een langere levensduur.

Hoewel overmatig en binge-drinken duidelijke schadelijke effecten hebben, tonen tientallen jaren van studies aan dat matige alcoholconsumptie vaak beschermend kan zijn, met name voor het cardiovasculaire systeem. Dit komt onder andere doordat alcohol het goede cholesterol (HDL) verhoogt en bloedklonters vermindert, wat hartaanvallen en beroertes kan voorkomen. Bovendien zijn er aanwijzingen dat matige consumptie de bloedsuikerspiegel verlaagt, wat het risico op diabetes beperkt. Toch is het belangrijk dat individuen in overleg met hun arts persoonlijke risico’s evalueren, zoals een verhoogde kans op hartritmestoornissen.

Wat kanker betreft, is alcohol bij hoge consumptie een bekende risicofactor. Bij matige consumptie kunnen er echter beperkte risico’s zijn, zoals een licht verhoogde kans op borstkanker. Dit risico moet echter worden afgewogen tegen andere factoren, zoals voeding, lichaamsbeweging en algemene levensstijl. Voor vrouwen kan het verhogen van folaatinname via een gezond dieet of supplementen helpen om het risico te minimaliseren.

Catena waarschuwt dat recente studies en mediaberichten vaak onderzoek selectief interpreteren, waarbij studies die de voordelen van matig drinken ondersteunen, worden genegeerd. Dit kan leiden tot misinformatie en onnodige angst onder consumenten. Ze pleit voor een genuanceerde benadering die het publiek in staat stelt geïnformeerde keuzes te maken over alcoholgebruik. Initiatieven zoals haar platform In Defense of Wine bieden wetenschappelijk onderbouwde informatie over de mogelijke gezondheidsvoordelen en risico’s van matig drinken.

Tot slot benadrukt ze dat de focus niet alleen op risico’s moet liggen, maar ook op het verminderen van schade door overmatig gebruik. Dit kan door bewustzijn te vergroten over verantwoord drinken, het aanbieden van alcoholvrije alternatieven en het bevorderen van een inclusieve cultuur waarin zowel drinkers als niet-drinkers zich welkom voelen. Catena betoogt dat alcohol, mits met mate geconsumeerd, kan bijdragen aan levenskwaliteit, sociale verbondenheid en culturele tradities, zonder dat dit gepaard hoeft te gaan met significante gezondheidsrisico’s.

Bronnen:

What the Headlines Get Wrong About Alcohol and Health by Laura Catena

Web links and references:

22. National Geographic “Oldest Evidence of Winemaking Discovered at 8,000-Year-Old Village”, Andrew Curry. November 13, 2017.
23. KQED’s Forum, “How much alcohol is safe to consume”, Dr. Gregrory Marcus. September 12, 2024.
24. Stockwell, T., Zhao, J., Clay, J., Levesque, C., Sanger, N., Sherk, A., & Naimi, T. (2024). “Why Do Only Some Cohort Studies Find Health Benefits From Low-Volume Alcohol Use? A Systematic Review and Meta-Analysis of Study Characteristics That May Bias Mortality Risk Estimates”. Journal of studies on alcohol and drugs, jsad-23.
25. World Health Organization “No level of alcohol consumption is safe for our health”, January 4, 2023.
26. Harvard T.H. Chan, School of Public Health. The Nutrition Source, Alcohol: Balancing Risks and Benefits. (2022).
27. Laura Catena In Defense of Wine.
28. The New York Times, “In Defense of Wine”, Eric Asimov (June 25, 2024).
29. Impact Factor Index.
30. The Lancet.
31. The Lancet 2022. Health Risks of Alcohol Infographic – Global Burden of Disease Study 2020.
32. Ronksley, Paul E., et al. “Association of alcohol consumption with selected cardiovascular disease outcomes: a systematic review and meta-analysis.” Bmj 342 (2011): d671.
33. i, Bo, Sreenivas P. Veeranki, Min Zhao, Chuanwei Ma, Yinkun Yan, and Jie Mi. “Relationship of alcohol consumption to all-cause, cardiovascular, and cancer-related mortality in US adults.” Journal of the American College of Cardiology 70, no. 8 (2017): 913-922.
34. Harvard T.H. Chan, School of Public Health. The Nutrition Source, Alcohol: Balancing Risks and Benefits. (2022).
35. Schrieks, Ilse C., Annelijn LJ Heil, Henk FJ Hendriks, Kenneth J. Mukamal, and Joline WJ Beulens. “The effect of alcohol consumption on insulin sensitivity and glycemic status: a systematic review and meta-analysis of intervention studies.” Diabetes care38, no. 4 (2015): 723-732.
36. Ma, Hao, et al. “Moderate alcohol drinking with meals is related to lower incidence of type 2 diabetes.” The American Journal of Clinical Nutrition6 (2022): 1507-1514.
37. Marcus, Gregory M., Madelaine Faulkner Modrow, Christopher H. Schmid, Kathi Sigona, Gregory Nah, Jiabei Yang, Tzu-Chun Chu et al. “Individualized studies of triggers of paroxysmal atrial fibrillation: the I-STOP-AFib randomized clinical trial.” JAMA cardiology 7, no. 2 (2022): 167-174.
38. Zhao, J., Stockwell, T., Naimi, T., Churchill, S., Clay, J., & Sherk, A. (2023). “Association between daily alcohol intake and risk of all-cause mortality: a systematic review and meta-analyses”. JAMA network open, 6(3), e236185-e236185.
39. The New York Times, Jane E. Brody “How red wine lost its health halo”. February 17, 2024.
40. Stockwell, T., Zhao, J., Clay, J., Levesque, C., Sanger, N., Sherk, A., & Naimi, T. (2024). “Why do only some cohort studies find health benefits from low volume alcohol use? A systematic review and meta-analysis of study characteristics that may bias mortality risk estimates”. Journal of studies on alcohol and drugs, jsad-23.
41. Journal of studies on Alcohol and Drugs.
42. Drinks Insider, Tim Stockwell “Wine + Health 4: Is Moderate Drinking a Myth? Professor Tim Stockwell and the J-Curve Controversy”. October 9, 2024. 
43. de Gaetano, Giovanni, and Simona Costanzo. “Alcohol and health: Praise of the J curves.” Journal of the American College of Cardiology 70.8 (2017): 923-925.
44. Xi, Bo, Sreenivas P. Veeranki, Min Zhao, Chuanwei Ma, Yinkun Yan, and Jie Mi. “Relationship of alcohol consumption to all-cause, cardiovascular, and cancer-related mortality in US adults.” Journal of the American College of Cardiology70, no. 8 (2017): 913-922.
45. Cao, Yin, Walter C. Willett, Eric B. Rimm, Meir J. Stampfer, and Edward L. Giovannucci. “Light to moderate intake of alcohol, drinking patterns, and risk of cancer: results from two prospective US cohort studies.” BMJ 351 (2015).

46. Harvard T.H. Chan, School of Public Health. The Nutrition Source, Alcohol: Balancing Risks and Benefits. (2022).

26. Allen, Naomi E., Valerie Beral, Delphine Casabonne, Sau Wan Kan, Gillian K. Reeves, Anna Brown, and Jane Green. “Moderate alcohol intake and cancer incidence in women.” Journal of the National Cancer Institute101, no. 5 (2009): 296-305.
27. American Association of Cancer Research. “Reducing the Risk of Cancer Development”.
28. Maroto-Rodriguez, J., Delgado-Velandia, M., Ortolá, R., Perez-Cornago, A., Kales, S. N., Rodríguez-Artalejo, F., & Sotos-Prieto, M. (2024, April). “Association of a Mediterranean lifestyle with all-cause and cause-specific mortality: a prospective study from the UK Biobank”. In Mayo Clinic Proceedings (Vol. 99, No. 4, pp. 551-563). Elsevier.
29. Schwingshackl, Lukas, Carolina Schwedhelm, Cecilia Galbete, and Georg Hoffmann. “Adherence to Mediterranean diet and risk of cancer: an updated systematic review and meta-analysis.” Nutrients9, no. 10 (2017): 1063.
30. Estruch, Ramón, Emilio Ros, Jordi Salas-Salvadó, Maria-Isabel Covas, Dolores Corella, Fernando Arós, Enrique Gómez-Gracia et al. “Primary prevention of cardiovascular disease with a Mediterranean diet supplemented with extra-virgin olive oil or nuts.” New England journal of medicine378, no. 25 (2018): e34.
31. Baglietto, Laura, Dallas R. English, Dorota M. Gertig, John L. Hopper, and Graham G. Giles. “Does dietary folate intake modify effect of alcohol consumption on breast cancer risk? Prospective cohort study.” BMJ 331, no. 7520 (2005): 807.
32. Reas, Emilie T., et al. “Moderate, regular alcohol consumption is associated with higher cognitive function in older community-dwelling adults.” The journal of prevention of Alzheimer’s disease2 (2016): 105.
33. Mezue, Kenechukwu, et al. “Reduced stress-related neural network activity mediates the effect of alcohol on cardiovascular risk.” Journal of the American College of Cardiology24 (2023): 2315-2325.
34. Reporting About Alcohol: A Guide For Journalists.
35. Movendi International
36. Vos, Moniek, Annick PM van Soest, Tim Van Wingerden, Marion L. Janse, Rick M. Dijk, Rutger J. Brouwer, Iris De Koning, Edith JM Feskens, and Aafje Sierksma. “Exploring the influence of alcohol industry funding in observational studies on moderate alcohol consumption and health.” Advances in Nutrition 11, no. 5 (2020): 1384-1391.
37. Wood, Angela M., Stephen Kaptoge, Adam S. Butterworth, Peter Willeit, Samantha Warnakula, Thomas Bolton, Ellie Paige et al. “Risk thresholds for alcohol consumption: combined analysis of individual-participant data for 599 912 current drinkers in 83 prospective studies.” The Lancet391, no. 10129 (2018): 1513-1523.
38. Wood, Angela M., Stephen Kaptoge, Adam S. Butterworth, Peter Willeit, Samantha Warnakula, Thomas Bolton, Ellie Paige et al. “Risk thresholds for alcohol consumption: combined analysis of individual-participant data for 599 912 current drinkers in 83 prospective studies.” The Lancet391, no. 10129 (2018): 1513-1523.
39. Schernhammer, E. (2018). “Risk thresholds for alcohol consumption”. The Lancet, 392(10160), 2166-2167.
40. The Lancet 2022. Health Risks of Alcohol Infographic – Global Burden of Disease Study 2020. https://www.thelancet.com/infographics-do/alcohol-gbd
41. Xi, Bo, Sreenivas P. Veeranki, Min Zhao, Chuanwei Ma, Yinkun Yan, and Jie Mi. “Relationship of alcohol consumption to all-cause, cardiovascular, and cancer-related mortality in US adults.” Journal of the American College of Cardiology70, no. 8 (2017): 913-922.
42. Kenechukwu Mezue, Michael T. Osborne, Shady Abohashem, Hadil Zureigat, Charbel Gharios, Simran S. Grewal, Azar Radfar, Alexander Cardeiro, Taimur Abbasi, Karmel W. Choi, Zahi A. Fayad, Jordan W. Smoller, Rachel Rosovsky, Lisa Shin, Roger Pitman, and Ahmed Tawakol. “Reduced stress-related neural network activity mediates the effect of alcohol on cardiovascular risk.” Journal of the American College of Cardiology81, no. 24 (2023): 2315-2325.
43. Haseeb, Sohaib, Bryce Alexander, and Adrian Baranchuk. “Wine and cardiovascular health: a comprehensive review.”Circulation 136, no. 15 (2017): 1434-1448.
44. Mendelian Randomization
45. Martínez-González, M. Á., & Hernández, A. H. (2024). “Effect of the Mediterranean diet in cardiovascular prevention”. Revista Española de Cardiología (English Edition).
46. Freiberg, Matthew S., and Jeffrey H. Samet. “Alcohol and coronary heart disease: the answer awaits a randomized controlled trial.” Circulation 112.10 (2005): 1379-1381.
47. The Centers for Disease Control and Prevention (CDC) “Data on excesive alcohol use”. August 6, 2024.